Zrozum przemoc domową

Zastanawiasz się, czy zachowanie twojego partnera lub byłego partnera jest normalne. Albo może martwisz się o kogoś bliskiego. Ten poradnik pomoże ci zrozumieć, czym jest przemoc domowa.

Sprawdził prof. Andreea Gruev-Vintila w dniu 17.11.2023 r.

Uświadomienie sobie, że doświadczasz przemocy domowej ze strony swojego partnera, może być niezwykle przykre. Pamiętaj jednak, że może to się zdarzyć każdemu. Przemocy domowej doświadcza jedna na trzy kobiety, niezależnie od swojej sytuacji finansowej czy zawodowej. 

Błędnie uważa się, że przemoc domowa to tylko nadużycia fizyczne. Jeżeli jednak partner lub były partner stosuje różne strategie, aby cię zdominować, kontrolować, zmusić do akceptowania jego decyzji lub uzależnić od siebie, to stanowi to przemoc domową. 

Krok po kroku pomożemy ci określić, czy zachowanie twojego partnera należy uznać za przemoc domową.

Jak się czujesz

Dobrym sposobem, aby przekonać się, czy doświadczasz przemocy domowej, jest uświadomienie sobie, jak się czujesz.

Często wątpimy w swoje odczucia, gdy doświadczamy zachowań uznawanych za przemoc domową. Jednak spróbuj sobie zaufać: ty jesteś jedyną osobą, która wie, czego doświadczasz i jak się czujesz.

    • Odkąd jestem z nim, mam wrażenie, że zupełnie straciłam pewność siebie.
    • Czuję, że cały czas stąpam po cienkim lodzie.
    • Czasami obawiam się, że on zrani moje dzieci.
    • Czasami się go boję.
    • Czuję, że mam mało autonomii.
    • Nigdy nie mogę się całkowicie zrelaksować w jego obecności.
    • Denerwuję się, gdy on dzwoni do mnie lub dostaję od niego wiadomość.
    • Czasami boję się wracać do domu.
    • Czuję niepokój, gdy on wraca do domu.
    • Odkąd jesteśmy razem, czuję, że on trzyma mnie z dala od rodziny i przyjaciół.
    • Czuję się odizolowana.
    • Żyję w atmosferze strachu i napięcia.
    • Mam wrażenie, że nie mogę już ufać swojemu postrzeganiu rzeczywistości.
    • Odkąd jestem z nim, czuję się głupia, brzydka lub bezużyteczna.
    • Czasami zaczynam przepraszać lub on domaga się, żebym przeprosiła za moje zachowanie, chociaż wcale nie uważam, że zrobiłam coś złego.
    • Czuję, że on podważa moją wartość jako rodzica.
    • Często usprawiedliwiam jego zachowanie. On doświadczył trudnych sytuacji, co sprawiło, że zachowuje się w sposób despotyczny, zaborczy lub agresywny.
    • Wstydzę się rozmawiać z bliskimi osobami o tej sytuacji.

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń jest zgodne z twoimi odczuciami, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej ze strony partnera.

Jego zachowanie

Przemoc domowa nie oznacza tylko przemocy fizycznej. Może przybierać różne formy i pozbawiać cię podstawowych praw i zasobów, takich jak prawo do wolności i bezpieczeństwa. 

Najlepszą definicją przemocy domowej jest kontrolowanie poprzez zniewolenie. To umyślne postępowanie w sposób despotyczny, w oparciu o przymus i groźby, mające na celu uzależnienie cię, podporządkowanie lub pozbawienie wolności działania.

Podejmowane przez sprawcę działania mogą mieć charakter psychiczny, słowny, finansowy, administracyjny, materialny, fizyczny lub seksualny.

  • Przemoc psychiczna może przybierać następujące formy:

    • kontrolowanie, gdzie wychodzisz, co robisz, sprawdzanie twojej poczty elektronicznej, rozmów telefonicznych lub rozkładu zajęć
    • oddalanie cię od twoich bliskich (przyjaciele, rodzina) lub uniemożliwianie spotykania się z nimi
    • stosowanie szantażu emocjonalnego 
    • podważanie twojej wartości lub upokarzanie cię
    • zastraszanie lub groźby 
    • znęcanie się nad tobą
    • podważanie twojej wartości jako rodzica
    • twierdzenie lub sugerowanie, że twoja kultura, religia i związane z nią wybory są błędne lub gorsze
    • stosowanie strategii „gaslightingu”, czyli kwestionowanie tego, co zapamiętałaś, twojego postrzegania rzeczywistości i zdrowia psychicznego poprzez zniekształcanie lub ukrywanie informacji.

    Jeżeli tego rodzaju zachowania powtarzają się, świadczą o stosowaniu przemocy psychicznej w związku.

    Czy te stwierdzenia odnoszą się do ciebie?

    • On mówi, że niczego nie robię dobrze.
    • Szantażuje mnie emocjonalnie, mówiąc że gdybym naprawdę go kochała, zrobiłabym to, czego on chce.
    • Grozi, że zrobi krzywdę moim dzieciom lub zwierzętom albo zabierze je ode mnie.
    • Mówi, że nikt inny nie mógłby mnie kochać.
    • Uniemożliwia mi spotykanie się z przyjaciółmi lub rodziną. 
    • Może odczuwać ogromną zazdrość, jeżeli spędzam czas osobno lub kontaktuję się z innymi ludźmi.
    • Kontroluje mój rozkład zajęć. Zawsze chce wiedzieć, gdzie jestem i z kim.
    • Kiedy skarżę się na jego zachowanie, mówi że to moja wina. 
    • Ignoruje mnie, kiedy coś mówię, tak jakby nie było mnie w pokoju.
    • Zmuszał mnie do robienia rzeczy, których tak naprawdę nie chciałam robić.
    • Zmusza mnie do brania udziału w działaniach niezgodnych z prawem.
    • Grozi mi słownie, używając przedmiotów lub wykonując groźne ruchy, przez co myślę, że chce mnie skrzywdzić. 

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń opisuje zachowania twojego partnera, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej.

  • Przemoc słowna może przybierać następujące formy:

    • dawanie ci rozkazów
    • krzyczenie na ciebie
    • obrażanie cię
    • grożenie tobie lub twoim dzieciom.

    Czy te stwierdzenia odnoszą się do ciebie?

    • Mówi, że jestem brzydka lub brudna.
    • Mówi, że mój głos lub akcent są paskudne.
    • Lekceważy mnie lub obraża na osobności albo w obecności innych.
    • Krzyczy na mnie.

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń opisuje zachowania twojego partnera, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej.

  • Przemoc finansowa może przybierać następujące formy:

    • pozbawianie cię środków finansowych
    • kontrolowanie twoich pieniędzy i wydatków
    • odebranie ci możliwości wykonywania płatności
    • uniemożliwianie ci pracy lub namawianie do ograniczenia godzin pracy.

    Czy te stwierdzenia odnoszą się do ciebie?

    • Uniemożliwia mi podejmowanie własnych decyzji, zwłaszcza w odniesieniu do pracy lub nauki.
    • Powstrzymuje mnie od podjęcia pracy, korzystania ze szkoleń lub używania środków transportu.
    • Powstrzymuje mnie od udziału w lekcjach francuskiego.
    • Kontroluje moje wydatki lub trzyma moją kartę bankową i czeki.
    • Odmawia mi dostępu do pieniędzy na niezbędne rzeczy. Pieniądze, które mi udostępnia, nie wystarczają na pokrycie moich podstawowych potrzeb.
    • Ustala warunki, na jakich mogę uzyskać dostęp do pieniędzy. Na przykład jeżeli go zdenerwuję, blokuje mój dostęp do pieniędzy.

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń opisuje zachowania twojego partnera, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej.

  • Jeżeli posiadasz dzieci, przemoc domowa na ogół ich również dotyczy. Przemoc związana z rodzicielstwem może przybierać następujące formy:

    • Krytykowanie lub deprecjonowanie cię jako rodzica.
    • Uniemożliwianie ci wychowywania twoich dzieci.
    • Uniemożliwianie ci interweniowania w celu obrony twoich dzieci.
    • Zachowywanie się w sposób niebezpieczny i wywołujący strach u dzieci.

    Czy te stwierdzenia odnoszą się do ciebie?

    • Żąda, abyś przestała opiekować się dziećmi i zamiast tego zaopiekowała się nim.
    • Decyduje, co możesz, a czego nie możesz robić z dziećmi.
    • Podejmuje wszystkie ważne decyzje dotyczące dzieci: ich szkoły, zdrowia itp.
    • Krytykuje sposób, w jaki wychowujesz dzieci.
    • Mówi dzieciom, że jesteś złą osobą.
    • Zabrania ci wychodzenia z dziećmi bez powiadomienia go.
    • Decyduje, kiedy dzieci mogą odwiedzić twoją rodzinę.
    • Grozi, że zatrzyma dzieci, jeżeli ty odejdziesz.
    • Jeżeli jesteś osobą niepełnosprawną, deprecjonuje z tego powodu twoją wartość jako rodzica.

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń opisuje zachowania twojego partnera, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej.

  • Przemoc administracyjna może przybierać następujące formy:

    • odebranie ci dokumentów administracyjnych lub narzucenie warunków, na jakich możesz uzyskać do nich dostęp; dotyczy to: dowodu osobistego, paszportu, pozwolenia na pobyt, karty zdrowia, czyli „carte vitale”, teczki z dokumentacją rodzinną lub „livret de famille”, teczki z dokumentacją zdrowotną, czyli „carnet de santé”, dyplomów, dokumentacji podatkowej itp.
    • grożenie zgłoszeniem twojego pobytu, na skutek czego zostaniesz deportowana z Francji
    • sprawdzanie twojej korespondencji: listów, e-maili, wiadomości tekstowych itp.

    Czy te stwierdzenia odnoszą się do ciebie?

    • Nosi ze sobą moje dokumenty tożsamości.
    • Nosi ze sobą dokumenty tożsamości naszych dzieci.
    • Czyta listy, które dostaję.
    • Ostrzega, że zostanę deportowana z Francji, jeżeli od niego odejdę.
    • Grozi, że mnie opuści, na skutek czego stracę prawo stałego pobytu we Francji.
    • Kontroluje wszystkie moje sprawy administracyjne, mimo że chcę być niezależna.

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń opisuje zachowania twojego partnera, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej.

  • Przemoc fizyczna i materialna może przybierać następujące formy:

    • wyrzucanie lub niszczenie przedmiotów
    • potrząsanie tobą
    • bicie cię, w tym też uderzanie jakimś przedmiotem
    • gryzienie
    • przypalanie
    • duszenie
    • popychanie 
    • ograniczanie lub uniemożliwianie ci swobodnego przemieszczania się
    • zamykanie cię

    Czy te stwierdzenia odnoszą się do ciebie?

    • Czasami robi się agresywny – może coś zniszczyć.
    • Bywa wobec mnie brutalny – krzywdzi mnie fizycznie.
    • Czasami zachowuje się brutalnie, ale potem przeprasza i obiecuje, że nie zrobi tego nigdy więcej.
    • Zmusza mnie do zażywania narkotyków lub alkoholu.
    • Próbował uniemożliwić mi przyjmowanie leków lub odbycie wizyty u lekarza, kiedy tego potrzebowałam.

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń opisuje zachowania twojego partnera, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej.

  • Przemoc seksualna może przybierać następujące formy:

    • molestowanie seksualne, tj. powtarzające się kierowanie ku tobie uwag lub zachowań seksualnych bądź seksistowskich
    • wymuszanie na tobie praktyk seksualnych
    • zmuszanie cię do uprawiania seksu
    • zmuszanie cię do uprawiania seksu z innymi osobami za pieniądze.

    Czy te stwierdzenia odnoszą się do ciebie?

    • Zmusza mnie do robienia rzeczy związanych z życiem seksualnym, których nie chcę.
    • Zmusza mnie do uprawiania seksu, gdy tego nie chcę.

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń opisuje zachowania twojego partnera, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej.

  • Przemoc cyfrowa może przybierać następujące formy:

    • kontrolowanie twoich działań i z kim się kontaktujesz za pomocą narzędzi cyfrowych: telefonu, komputera itp. 
    • nękanie cię wiadomościami tekstowymi, rozmowami telefonicznymi lub poprzez media społecznościowe 
    • grożenie zamieszczeniem informacji, zdjęć lub filmów na twój temat online.

    Czy te stwierdzenia odnoszą się do ciebie?

    • Nęka mnie SMS-ami, telefonami lub wiadomościami online.
    • Sprawdza mój telefon, komputer i konta społecznościowe. 
    • Grozi opublikowaniem prywatnych informacji o mnie.
    • Mówi mi, co mam publikować w mediach społecznościowych.

    Jeżeli chociaż jedno z tych stwierdzeń opisuje zachowania twojego partnera, istnieje prawdopodobieństwo, że doświadczasz co najmniej jednej formy przemocy domowej.

Kiedy to się dzieje?

Do przemocy domowej może dojść w przypadku każdej pary tworzącej obecnie lub w przeszłości intymny związek: związek małżeński, związek partnerski, ze wspólnym lub osobnym zamieszkaniem, formalny lub nie. 

Może do niej dojść w dowolnym momencie relacji, nawet po separacji. 

Istnieją jednak sytuacje, w których prawdopodobieństwo wystąpienia lub nasilenia przemocy jest większe:

  • gdy para zawarła związek małżeński 
  • przeprowadzka, zwłaszcza za granicę
  • ciąża, chciana lub niechciana, oraz lata po urodzeniu dziecka 
  • ważne decyzje dotyczące dzieci
  • separacja i okres po niej następujący.

Jednym z najbardziej niebezpiecznych momentów jest chwila, gdy stosujący przemoc partner czuje, że traci kontrolę i dominację, często gdy para się rozstaje. Zaleca się dobre przygotowanie do tej sytuacji, ostrzeżenie bliskich i zapewnienie sobie pomocy profesjonalistów, którzy są ekspertami w zakresie przemocy domowej. 

Każdy może doświadczyć przemocy, niezależnie od wieku, pochodzenia, sytuacji zawodowej czy finansowej. Nie ma czegoś takiego jak typowa ofiara lub typowy sprawca.  

Rozpowszechnione błędne przekonania

  • Ważne jest, aby odróżnić sytuację konfliktową od przemocy domowej:

    • Konflikt jest czymś normalnym w związku. Partnerzy przecież nie zawsze zgadzają się w swoich opiniach na różne tematy. Jednak w takiej sytuacji każdy może wyrazić swoją opinię, a decyzje podejmowane są na zasadzie kompromisu. Tak funkcjonuje związek oparty na równości.
    • Cechą charakterystyczną związku, w którym dochodzi do przemocy domowej, jest dominacja jednego partnera nad drugim. Partnerzy nie mają równej pozycji w związku. Jeden z nich zdobywa władzę nad drugim, aby go zdominować, kontrolować i uzależnić od siebie.
    • Jeżeli w razie sprzeczki twój partner używa opartych na przemocy strategii, nie jest to już zwyczajna sprzeczka, tylko raczej przypadek przemocy domowej.

    Jeżeli twój partner zachowuje się w ten sposób prawie zawsze albo zachowuje się tak nawet poza sytuacjami sprzeczki, stanowi to przemoc domową.

  • Stosujący przemoc partner zazwyczaj zdobywa władzę nad drugim partnerem, angażując się bardzo w związek. Często są to osoby potrafiące świetnie manipulować innymi, którym udaje się zmylić otoczenie.

    Mogą uchodzić za idealnego partnera: 

    • wydają się bardzo troskliwe i zapewniają partnerom dużo wsparcia
    • potrafią poświęcać im mnóstwo uwagi i zainteresowania 
    • po krótkim czasie znajomości deklarują miłość. 

    Są to tak naprawdę strategie prowadzące do objęcia kontroli. Następnie udaje im się odizolować partnera, wzbudzić w nim zwątpienie w siebie i spowodować utratę pewności. Partner staje się od nich zależny.

  • Nie jest to w żaden sposób twoja wina, że partner stosuje przemoc. Nic nie może uzasadnić ani usprawiedliwić przemocy.

    Poza intymnym związkiem sprawcy przemocy domowej często wydają się czarującymi, hojnymi i pełnymi szacunku osobami. Nie odzwierciedla to jednak tego, kim naprawdę są w swoich intymnych relacjach. Manipulują osobami ze swojego otoczenia i są w tym szczególnie dobrzy.

  • Nie jest to w żaden sposób twoja wina. 

    Bardzo często kobiety więcej niż jeden raz angażują się w związek z partnerem, który stosuje przemoc. 

    Przemoc męska jest intensywnie obecna w naszym społeczeństwie, na skutek czego jedna na trzy kobiety doświadcza w życiu przemocy domowej. Oznacza to, że wielu mężczyzn w trakcie swojego życia dopuszcza się przemocy domowej.

  • Niestety, to mało prawdopodobne, aby twój partner się zmienił.

    Przemoc domowa często występuje w cyklach złożonych z czterech faz następujących po sobie z różną prędkością. Każdy kolejny cykl zwiększa kontrolę nad partnerem, który doświadcza przemocy:

    Napięcie

    • Twój partner jest coraz bardziej niecierpliwy, nietolerancyjny lub agresywny.
    • W ten sposób powstaje atmosfera napięcia i strachu w relacji.
    • Obawiasz się, że dojdzie do przemocy i próbujesz spełniać potrzeby partnera.
    • Uważasz na to, co robisz i mówisz.

    Incydenty przemocy

    • Twój partner zdobywa władzę i kontrolę nad tobą.
    • Kontroluje cię, krzywdzi lub upokarza.
    • Stosujesz różne strategie ochrony.

    Usprawiedliwienie

    • Twój partner uzasadnia swoją przemoc, wskazując na zewnętrzne przyczyny.
    • Stara się sprawić, byś uwierzyła, że jego zachowanie było uzasadnione.
    • Może umniejszać powagę tego, co się stało.
    • Próbujesz zrozumieć powody jego zachowania, a nawet możesz uznać, że to twoja wina.
    • Wierzysz, że jeżeli zmienisz swoje podejście, ta sytuacja nigdy się nie powtórzy.

    Spokój

    • Twój partner chce utrzymać związek i odzyskać twoje zaufanie.
    • Przemoc maleje lub znika.
    • Partner jest troskliwy i sprawia wrażenie, że się stara.
    • Może wydawać się wrażliwy i bezbronny.
    • Czujesz, że znowu odnalazłaś tę osobę, w której się zakochałaś.
    • W końcu możesz zmniejszyć swoje oczekiwania wobec partnera, a nawet zmienić własne nawyki w nadziei, że ten okres będzie trwać lub że twój partner się zmieni.

    Im więcej cykli przeminie, tym szybciej zmieniają się poszczególne fazy, a okresy spokoju stają się rzadkie. 

    Twoja tolerancja stopniowo wzrośnie, co może sprawić, że nie będziesz już dostrzegać przemocy, która stała się codziennością.  

  • Nie ty jesteś odpowiedzialna. Twój partner lub były partner to jedyna osoba, która jest odpowiedzialna za przemoc, którą wobec ciebie stosuje, niezależnie od tego, jak tę przemoc uzasadnia. 

    Jego zachowanie jest niezgodne z prawem i podlega karze. 

    Niestety, przemoc domowa to bardzo powszechne zjawisko. Jedna na trzy kobiety doświadczy w życiu co najmniej jednej formy męskiej przemocy.

Znajdź wsparcie

We Francji istnieje wiele służb, które mogą dać ci wsparcie, udzielić porady oraz pomóc w przejściu przez procedury i w wypełnianiu dokumentacji. Większość z nich świadczy usługi bezpłatnie.

  • To usługa porad telefonicznych przeznaczona dla osób doświadczających wszelkiego rodzaju przemocy oraz osób je wspierających.

    • Usługa ta jest świadczona bezpłatnie.
    • Przeszkolony doradca wysłucha cię przez telefon i udzieli ci wsparcia. Następnie może cię skierować do odpowiednich organizacji w najbliższej okolicy.
    • Dostępność w językach: francuski. Czasami dostępność w następujących językach: angielski, arabski, hiszpański, turecki, mandaryński, chiński, kurdyjski, azerski, polski, hebrajski, farsi, soninke, kreolski, kinyarwanda, kirundi i suahili. Obecnie języki te są niestety dostępne nieregularnie i nie w konkretnych godzinach.
    • Kontakt: zadzwoń pod numer 3919, dostępny 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Połączenie nie będzie widoczne na rachunku za telefon.
    • Osoby niesłyszące, niedosłyszące, cierpiące na afazję lub inne zaburzenia mowy mogą skorzystać z usługi dostosowanej do ich potrzeb, klikając ikonę telefonu w prawym dolnym rogu strony internetowej http://www.solidaritefemmes.org.
  • Organizacja „Centres d’Information sur les Droits des Femmes et des Familles (CIDFF)” udziela wszystkim, zwłaszcza kobietom, pomocy w wielu obszarach, takich jak: przysługujące prawa, zdrowie, poszukiwanie pracy, szkolenia, zakładanie firmy, a nawet opieka nad dziećmi.

    • Usługi te świadczone są bezpłatnie.
    • Osoby z tej organizacji będą w stanie poinformować cię o przysługujących ci prawach i krokach, które należy podjąć. Niektóre ośrodki mogą pomagać w przejściu przez procedury i w wypełnianiu dokumentacji.
    • Dostępność w językach: głównie francuski.
    • Kontakt: dane kontaktowe organizacji „CIDFF” ze swojej okolicy znajdziesz w tym katalogu.
  • Associations” to organizacje, które oferują szereg usług.

    • Usługi te są świadczone bezpłatnie.
    • Oferowane usługi różnią się znacznie w poszczególnych „associations”. Mogą one udzielać porad, a niekiedy pomagać w przejściu przez procedury i w wypełnianiu dokumentacji.
    • Dostępność w językach: głównie francuski.
    • Listę „associations” specjalizujących się w pomocy ofiarom przemocy w twojej okolicy znajdziesz w tym katalogu, wybierając francuski departament, w którym przebywasz.

Chociaż dołożyliśmy wszelkich starań, aby dostarczać Ci najdokładniejszych i najbardziej aktualnych informacji, niniejsza strona nie zastępuje porad prawnych ani specjalistycznych. Przepisy i procedury zmieniają się regularnie, dlatego ważne jest, aby konsultować się z wykwalifikowanymi specjalistami.

To też może cię zainteresować

Dowiedz się, co zrobić, jeżeli jesteś świadkiem przemocy domowej

Przemoc domowa nie jest sprawą prywatną. Jeżeli byłeś świadkiem przemocy domowej lub ofiara przemocy…

Zrozum, jak przemoc domowa wpływa na ciebie i twoje dzieci

Przemoc domowa może mieć poważne skutki społeczne, fizyczne i psychiczne. Odczuwa je osoba, która…

Chroń siebie podczas napaści

Jeżeli twój partner lub były partner zacznie zachowywać się agresywnie, spróbuj jak najszybciej…

Wniosek do sędziego o zapobieżenie zbliżaniu się do Ciebie byłego partnera

Jeżeli uważasz, że istnieje ryzyko, iż Ty i Twoje dzieci będziecie nadal doświadczać przemocy,…

Wzywanie służb ratunkowych: policji, pogotowia

W nagłych wypadkach należy zadzwonić na policję pod numer 17 lub na pogotowie ratunkowe pod numer…

Aby uzyskać interwencję policji:

Przewiń do góry